خوشنویسی
در مقاله های پیشین هفت خط اصلی را از قالب های خوشنویسی,توضیح دادم
و تمام خصوصیات و ویژگی ها و تمام جزییات آن را شرح دادم اما در
این بین خط‌های متنوع دیگری هم هست که به من به آن اشاره میکنم.
خط توقیع:
از مشتقات خط ثلث است در اوایل قرن سوم‌هجری توسط یوسف سگزی
وضع گردیدکه این خط در زمان خلفای عباسی به عنوان خطی درباری
برای نوشتن القاب و عناوین ایشان و هنگام امضا استفاده می شده است
و عنوان توقیع بدان جهت به آن گفته می شود که در زمان قدیم
فرمانها و نام ها و توضیحات خلفا و وزرا و برخی نوشته های دیوانی
به خط توقیع کتابت می شد.خط توقیع ریز تر از خط ثلث و ترکیبات آن
فشرده تر و اتصالاتش بیشتر است.
خط رقاع:
خطی از انواع خطوط خوشنویسی است که بر حسب تند نویسی و مختصر نوشتن
در مکاتبات به کار می رفته است که از خط توقیع به‌وجود آمده است.
این خط در پایان سرلوحه ها و پایان قرآن ها و کتابها برای ذکر تاریخ و نام بزرگان و کاتب
به کار می رفته است.
خط اجازه :
خط اجازه را خوشنویسان دولت عنوانی با تصرفاتی که در خط توقیع به عمل آوردند
متداول ساختند.
خط اجازه برای نوشتن گواهینامه یا اجازه خط توسط استاد یا استادان در پایان قطعات خوشنویسی در دولت عثمانی و کشورهای عربی مورد استفاده قرار می گرفته است.
خط دیوانی :منشیان دولت عثمانی در ترکیه از خط تعلیق خطی را ابداع کردند
که چون مخصوص امور دیوانی و مکاتبات رسمی بود آن را خط دیوانی نامیدند.
خط دیوانی توسط ابراهیم منف در قرن نهم هجری ابداع شده است که
خود به دو دسته تقسیم می شود.
خط دیوانی ساده :
که معمولا بدون حرکات و تزیینات نوشته می شود.
خط دیوانی جلی :
در اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم هجری قمری از خط دیوانی طیف تزیینی
دیگری به نام دیوانی جلی به وجود آمد.
تزیینات دیوانی جلی از خط چینی اقتباس گردید و اختراع آن توسط
شهلا احمد پاشا از رجال دولت عثمانی صورت گرفت.
خصوصیات اصلی دیوانی جلی ،آرایش و تزیین فراوان به وسیله عناصر تزیینی
گوناگونی بود که لزوما هیچ ارزش نوشتاری نداشت، و تمام مجموعه ها
به صورت ساختار مکعبی شکل و مستطیل های مستقیم و‌مایل و‌دیگر
اشکال هندسی ونیز تزییناتی با نقطه های ریز به نحوی که خط و شکل و نقطه جایگاه نوشته را از طول و عرض پر کند ،ظاهر میشود.
خط دیوانی جلی ذورقی :
که نوعی از دیوانی جلی را که خوشنویسان آن را با الهام از شکل کشتی و قایق می نویسند .
و این نوع خط در ترکیه و کشورهای عربی رایج می باشد.
خط رقعه:
ابتدا می خواهم به معنی لغوی خط رقعه بپردازم.
رقعه در لغت به معنی نوشته و نامه هست که بعد از خط دیوانی به وجود آمده است ،هرخطی دارای قواعد و اصولی هست ک پدید اورنده ای اصول این نوع خط ممتاز بک در قرن سیزدهم هجری است.
و خط رقعه واضح تر و به مراتب بهتر از خط دیوانی است چونکه قواعد آن راحت تراست
و وقتی در قدیم میخواستمو مطلب یا نوشته ای را فورا بنویسند با خط رقعه مینوشتند
و همچنین که در سراسر کشورهای عربی هم بیشتر رایج بوده است.
خط طغرا:
نوشته ای با خط های پیچیده و تو در تو و موازی و همچنان قوس دار که
بیشتر بر سر فرمان های پادشاهان نوشته میشده است.
اینکه خط طغرا در ایران از زمان سلجوقیان رواج پیدا کرده و توسط
مصطفی راقم در قرن سیزدهم مهندسی شده است.
خط مثنی :
که خود دارای معانی مختلفی است ازجمله خط دوتایی، خط آینه ای،
خط جفتی خط متعاکس .
برای شفافیت بیشتر همانطور ک در تصویر زیر میبینید نوشته ای که
عینا در روبروش منعکس شده ،مثلا ما یه نوشته ای را می نویسیم و
روبروی آینه میگذاریم نوشته ای ک در دست من و تصویرش در آینه رو خط مثنی
یا همان خط آینه ای گویند.و خط هایی از قبیل ثلث ،نسخ،نستعلیق و کوفی را
می توان اینگونه نوشت و مخترع این خط کسی نیست جز مجنون رفیقی هروی.
خط مصور(خط و نقش):
همانطور که از اسم این نوع خط پیداست حروف کلمات در قالب شکل و شمایل انسان ،جانداران،گیاهان و یا حتی اشیا به صورت خوشنویسی در قالب قطعه پدیدار می شود.
و مبدع این خط هم مجنون رفیقی هروی است.
نقاشیخط :
که نوعی خط هست که خوشنویس با به کار گرفتن رنگ در خط ب نوشتن می پردازد
که بیشتر روی بوم نقاشی و یا رنگ روغن انجام میشود ولی بعضی از خوشنویسان
با رنگ گواش یا آکرایک آثاری هنری ارایءه می دهند.
معروفترین اساتید می‌توان شاه محمود نیشابوری ،رضا مافی،جلیل رسولی،محمد احصایی و غیره نام برد.
مرغ بسمله:
در این نوع خط خوشنویس کلمه (بسم اله الرحمن الرحیم )را در داخل طرح های مختلف پرندگان می نویسد که به قلم طاووسی یا خط طاووسی معروف است .
جا دارد ک مثل هم خط‌های دیگر ک عنوان شد و اساتید مجرب و معروفشان ذکر شد ،اسامی استادان برجسته این نوع خط هم نام ببرم،ملک محمد قزوینی،محمد حسن خوانساری،رضا مافی،مصطفی راقم، و غیره.
خط گلزار:
در این نوع خط تا آنجایی که فضای داخلی کلمه جا دارد و از قالب استانداردش خارج نمی‌شود را با نقش و نگارهای تزیینی ،چهره ها ،خطوط کوچک و‌نقوش اسلیمی پر میکنند. این نوع نگارش بیشتر در خط نستعلیق انجام میشود و این نوع خط تقریبا به نقاشیخط نزدیک است ودر واقع پایه آن به شمار می رود.
اساتید برجسته :حسن زرین قلم،بنیاد تبریزی،کاظم نصف زبان
خط معلی:
خطی است که از امام علی الهام گرفته شده و اینطوری می شود گفت آخرین گونه از خطوط ابداعی به شما می‌رود.خط معلی بیشتر برای نوشتن آیات قرآن ،روایات ،احادیث و اسامی ائمه نوشته میشودهمچنان طراحی های دینی هم با خط معلی نوشته میشود.
از ویژگی های بارز خط معلی قامت کشیده الف هست که سیرقوت آن محسوب میشود.وهمینطور از شش دانگ قلم برای نوشتن استفاده میشود ،ینی کل قلم روی کاغذ گذاشته میشود و به خاطر پرتاب های کلمات با سبک های مدرن هم همراهی دارد و همانطور که شیب قلم در خط معلی بیشتر از سایر خطوط است و دارای فراز و فرود های متنوعی هست و به نظر من همین باعث زیبایی و متفاوت بودنش با دیگر خط ها میشود.
همچنین ترکیب های خاص و متنوعی می‌توان زد و به نوعی کاتب یا همان خوشنویس می تواند با توجه به خلاقیت خود تغییری در حروف (ل) (ی) (ع) بدهد و به نوعی این طور می شود بیان کرد که خط معلی هم زیبایی های خط ثلث را دارد و هم نستعلیق ،یعنی وقتی بیننده خط معلی را نظاره می کند حالت های خط ثلث و نستعلیق در خط معلی برایش جلوه گر می شود.و مبدع این خط حمید عجمی است.
خوشنویسی بهناز 09133518360 جهت آموزش و تدریس خط یا مشاوره در این امر به صورت حضوری و یا آنلاین در خدمت شماست
