خوشنویسی

خوشنویسی

در مقاله های پیشین هفت خط اصلی را از قالب های خوشنویسی,توضیح دادم

و تمام خصوصیات و ویژگی ها و تمام جزییات آن را شرح دادم اما در

این بین خط‌های متنوع دیگری هم هست که به من به آن اشاره میکنم.

خط توقیع:

توقیع
توقیع

از مشتقات خط ثلث است در اوایل قرن سوم‌هجری توسط یوسف سگزی

وضع گردیدکه این خط در زمان خلفای عباسی به عنوان خطی درباری

برای نوشتن القاب و عناوین ایشان و هنگام امضا استفاده می شده است

و عنوان توقیع بدان جهت به آن گفته می شود که در زمان قدیم

فرمانها و نام ها و توضیحات خلفا و وزرا و برخی نوشته های دیوانی

به خط توقیع کتابت می شد.خط توقیع ریز تر از خط ثلث و ترکیبات آن

فشرده تر و اتصالاتش بیشتر است.

خط رقاع:

خطی از انواع خطوط خوشنویسی است که بر حسب تند نویسی و مختصر نوشتن

در مکاتبات به کار می رفته است که از خط توقیع به‌وجود آمده است.

رقاع
رقاع

این خط در پایان سرلوحه ها و پایان قرآن ها و کتابها برای ذکر تاریخ و نام بزرگان و کاتب

به کار می رفته است.

خط اجازه :

خط اجازه را خوشنویسان دولت عنوانی با تصرفاتی که در خط توقیع به عمل آوردند

متداول ساختند.

خط اجازه
خط اجازه

خط اجازه برای نوشتن گواهینامه یا اجازه خط توسط استاد یا استادان در پایان قطعات خوشنویسی در دولت عثمانی و کشورهای عربی مورد استفاده قرار می گرفته است.

خط دیوانی :منشیان دولت عثمانی در ترکیه از خط تعلیق خطی را ابداع کردند

که چون مخصوص امور دیوانی و مکاتبات رسمی بود آن را خط دیوانی نامیدند.
خط دیوانی توسط ابراهیم منف در قرن نهم هجری ابداع شده است که

خود به دو دسته تقسیم می شود.

خط دیوانی ساده :

دیوانی ساده
دیوانی ساده

که معمولا بدون حرکات و تزیینات نوشته می شود.

خط دیوانی جلی :

در اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم هجری قمری از خط دیوانی طیف تزیینی

دیگری به نام دیوانی جلی به وجود آمد.

خط دیوانی جلی
خط دیوانی جلی

تزیینات دیوانی جلی از خط چینی اقتباس گردید و اختراع آن توسط

شهلا احمد پاشا از رجال دولت عثمانی صورت گرفت.
خصوصیات اصلی دیوانی جلی ،آرایش و تزیین فراوان به وسیله عناصر تزیینی

گوناگونی بود که لزوما هیچ ارزش نوشتاری نداشت، و تمام مجموعه ها

به صورت ساختار مکعبی شکل و مستطیل های مستقیم و‌مایل و‌دیگر

اشکال هندسی ونیز تزییناتی با نقطه های ریز به نحوی که خط و شکل و نقطه جایگاه نوشته را از طول و عرض پر کند ،ظاهر میشود.

خط دیوانی جلی ذورقی :

که نوعی از دیوانی جلی را که خوشنویسان آن را با الهام‌ از شکل کشتی و قایق می نویسند .

خط دیوانی جلی زورقی
خط دیوانی جلی زورقی

و این نوع خط در ترکیه و کشورهای عربی رایج می باشد.

خط رقعه:

ابتدا می خواهم به معنی لغوی خط رقعه بپردازم.
رقعه در لغت به معنی نوشته و نامه هست که بعد از خط دیوانی به وجود آمده است ،هرخطی دارای قواعد و اصولی هست ک پدید اورنده ای اصول این نوع خط ممتاز بک در قرن سیزدهم هجری است.

رقعه
رقعه

و خط رقعه واضح تر و به مراتب بهتر از خط دیوانی است چونکه قواعد آن راحت تراست

و وقتی در قدیم میخواستمو مطلب یا نوشته ای را فورا بنویسند با خط رقعه مینوشتند

و همچنین که در سراسر کشورهای عربی هم بیشتر رایج بوده است.

خط طغرا:

نوشته ای با خط های پیچیده و تو در تو و موازی و همچنان قوس دار که

بیشتر بر سر فرمان های پادشاهان نوشته میشده  است.

طغری
طغری

اینکه خط طغرا در ایران از زمان سلجوقیان رواج پیدا کرده و توسط

مصطفی راقم در قرن سیزدهم مهندسی شده است.

خط مثنی :

که خود دارای معانی مختلفی است ازجمله خط دوتایی، خط آینه ای،

خط جفتی ‌خط متعاکس .

مثنی
مثنی

برای شفافیت بیشتر همانطور ک در تصویر زیر میبینید نوشته ای که

عینا در روبروش منعکس شده ،مثلا ما یه نوشته ای را می نویسیم و

روبروی آینه میگذاریم نوشته ای ک در دست من و تصویرش در آینه رو خط مثنی

یا همان خط آینه ای گویند.و خط هایی از قبیل ثلث ،نسخ،نستعلیق و کوفی را

می توان اینگونه نوشت و مخترع این خط کسی نیست جز مجنون رفیقی هروی.

خط مصور(خط و نقش):

همانطور که از اسم این نوع خط پیداست حروف ‌کلمات در قالب شکل و شمایل انسان ،جانداران،گیاهان و یا حتی اشیا به صورت خوشنویسی در قالب قطعه پدیدار می شود.

خط و نقش (مصور)
خط و نقش (مصور)

و مبدع این خط هم مجنون رفیقی هروی است.

نقاشیخط :

که نوعی خط هست که خوشنویس با به کار گرفتن رنگ در خط ب نوشتن می پردازد

که بیشتر روی بوم نقاشی و یا رنگ روغن انجام میشود ولی بعضی از خوشنویسان

با رنگ گواش یا آکرایک آثاری هنری ارایءه می دهند.

نقاشیخط
نقاشیخط

معروفترین اساتید می‌توان شاه محمود نیشابوری ،رضا مافی،جلیل رسولی،محمد احصایی و غیره نام برد.

مرغ بسمله:

در این نوع خط خوشنویس کلمه (بسم اله الرحمن الرحیم )را در داخل طرح های مختلف پرندگان می نویسد که به قلم طاووسی یا خط طاووسی معروف است .

مرغ بسمله
مرغ بسمله

جا دارد ک مثل هم خط‌های دیگر ک عنوان شد و اساتید مجرب و معروفشان ذکر شد ،اسامی استادان برجسته این نوع خط هم نام ببرم،ملک محمد قزوینی،محمد حسن خوانساری،رضا مافی،مصطفی راقم، و غیره.

خط گلزار:

در این نوع خط تا آنجایی که فضای داخلی کلمه جا دارد و از قالب استانداردش خارج نمی‌شود را با نقش و نگارهای تزیینی ،چهره ها ،خطوط کوچک و‌نقوش اسلیمی پر میکنند. این نوع نگارش بیشتر در خط نستعلیق انجام میشود و این نوع خط تقریبا به نقاشیخط نزدیک است ودر واقع پایه آن به شمار می رود.

گلزار
گلزار

اساتید برجسته :حسن زرین قلم،بنیاد تبریزی،کاظم نصف زبان

خط معلی:

خطی است که از امام علی الهام گرفته شده و اینطوری می شود گفت آخرین گونه از خطوط ابداعی به شما می‌رود.خط معلی بیشتر برای نوشتن آیات قرآن ،روایات ،احادیث و اسامی ائمه نوشته میشودهمچنان طراحی های دینی هم با خط معلی نوشته میشود.
از ویژگی های بارز خط معلی قامت کشیده الف هست که سیرقوت آن محسوب میشود.وهمینطور از شش دانگ قلم برای نوشتن استفاده میشود ،ینی کل قلم روی کاغذ گذاشته میشود و به خاطر پرتاب های کلمات با سبک های مدرن هم همراهی دارد و همانطور که شیب قلم در خط معلی بیشتر از سایر خطوط است و دارای فراز و فرود های متنوعی هست و به نظر من همین باعث زیبایی و متفاوت بودنش با دیگر خط ها میشود.

معلی
معلی

همچنین ترکیب های خاص و متنوعی می‌توان زد و به نوعی کاتب یا همان خوشنویس می تواند با توجه به خلاقیت خود تغییری در حروف (ل) (ی) (ع) بدهد و به نوعی این طور می شود بیان کرد که خط معلی هم زیبایی های خط ثلث را دارد و هم نستعلیق ،یعنی وقتی بیننده خط معلی را نظاره می کند حالت های خط ثلث و نستعلیق در خط معلی برایش جلوه گر می شود.و مبدع این خط حمید عجمی است.

خوشنویسی بهناز 09133518360 جهت آموزش و تدریس خط یا مشاوره در این امر به صورت حضوری و یا آنلاین در خدمت شماست

خط نسخ

در ابتدا خط نسخ همپایه خط کوفی بود ولی به صورت ناقص که خود به

خط نسخه قدیم یا نسخ حجازی معروف است.
وقتی که خط کوفی رونق یافت و به شکوفایی رسید این نوع خط برای

به تحریر در آوردن نامه ها و مکاتبه های فوری معمول به کار می‌رفت.
شاید برای شما هنردوستان ‌هنرمندان این سوال پیش بیاید که چرا

به این سبک نوشته خط نوشته   نسخ می گویند؟

به دلیل تابع بودن این سبک نوشتاری  به  ثلث به این جهت

نسخ نام گرفته شده است و همچنان کتابت قرآن هم منحصر به نسخ شد.

خط نسخ
خط نسخ


از زمان ابن مقله به بعد یعنی از اواخر قرن سوم و ابتدای قرن چهارم ،

ابن مقله مقیاس ها و قواعدی وضع کرد که دوره ابتدایی قبلی خود را

طی کرده و به پیشرفت و زیبایی رسیده و همچنانکه برای کتابت کلام اله مجید

و ادعیه و کتاب های مذهبی از  نسخ استفاده می شود.
ویژگی های ظاهری  نسخ
رعایت نسبت یعنی یکسانی و تعادل اندازه حروف متشابه و هم شکل.
نسخ خطی است که کامل ،معتدل،منظم ‌و واضح است.
در اواخر عهد صفویان میرزا احمد نیریزی بزرگ‌ترین نسخ نویس ایران در این سبک نوشتاری شیوه ای پدید آورد که به نسخ نیریزی یا نسخ ایرانی شهرت یافته که تا به امروز در ایران مورد قبول است.
استادان برجسته این سبک :
ابن مقله بیضاوی شیرازی ،حسن بن مقله (برادر ابن مقله)، ابن بواب، یاقوت مستعصمی که  نسخ را به کمال رسانید.
میرزا احمد نیریزی بزرگ‌ترین نسخ نویس قرن دوازدهم هجری قمری ۳۰جلد که ۱۵۰ جلد کتاب قرآنی بوده که ۹۹جلد از آن دیده شده و ۷۷صحیفه و ادعیه کتابت کرده است.

>>> خوشنویسی بهناز کماکان به شکل غیرحضوری  آنلاین نیز هنر جو میپذیرد <<<

خط نسخ در این مقاله معرفی شد,در نوشته های بعد دیگر خطوط ایرانی را شرح خواهیم داد,خوشنویسی بهناز 09133518360 در کنار شما  خواهد بود

خط ثلث

خط ثلث یکی دیگر از خطوط ششگانه ای هست که در این مقاله میخواهم
براتون توضیح بدهم،
این نوع خط  یکی از روش های خیلی مهم در خوشنویسی اسلامی و
یکی از خطوط ششگانه هست و مبدع آن ابو علی بن مقله بیضاوی شیرازی
که در قرن سوم می زیسته است میدانند.
این خط با ساختاری موقر بیشتر در تزیین کتاب ها و کتیبه ها به
کار می رفته است و همچنان اگه کاشی کاری های مساجد را نظاره گر باشید
میبینید که تمام خطوط روی کاشی ها و کتیبه با خط ثلث نوشته شده است.
و همچنین در ایران برای نوشتن عنوان سوره های قرآن کریم ،پشت جلد نویسی ،سرلوحه ها به کار رفته است و بر خلاف خط نسخ کلمات و حروف درشت تر اجرا می‌شوند.
برخی به این معتقدند که این نوع خط  از خط کوفی بر گرفته شده و اگر خط کوفی رو دیده باشید این دو خط شبیه به هم هستن.
خط ثلث
خط ثلث
نحوه نوشتن کلمات در خط ثلث
دارای الف های کشیده و دایره های باز و نسبتا کم عمق و همچنین در خط ثلث گاهی کلمات مجزا از یکدیگر و گاهی تو در تو و سوار بر یکدیگر نوشته می شوند که در برخی مواقع خواندن آن برای عموم مشکل هست.
در این نوع خط  حروف و کلمات درشت و در عین حال جمع و جورتر است و به طور کلی دارای حرکات منحنی شکل هست.
حال براساس گفته ها شاید این سوال در ذهنتان ایجاد بشه ک چرا بهش میگویند خط ثلث؟
براساس تحقیقاتی ک من انجام دادم می‌توان این طور گفت ک (ثلث به معنی یک سوم‌هست)
یک دلیل این است ب خاطر داشتن یک سوم خط مستقیم و دو سوم خط منحنی.
دلیل دوم :اندازه سرقلم ثلث یک سوم قلم طومار است.

خط ثلث را در این مقاله معرفی نمودم و در مقالات بعدی سایر انواع خطوط را بیان خواهم داشت از طریق واتس اپ 09133518360 با من در ارتباط باشید

قلمتراش و خطاطی

قلمتراش و خطاطی
از ابن مقله شیرازی رحمت اله علیه نقل شده است که زمانی ما می توانیم

خط را به خوبی بنویسیم که قلم به خوبی تراشیده شده باشد و همچنان

نوشتن آن هم آسان می شود.
بعضی دیگر گفته اند که یاد دادن تراش قلم مهم‌ترین از آموزش خط است .
وسایل مورد نیاز برای تراشیدن قلم:
قلم تراش
قط زن
قلم تراش چیست؟ چاقویی است که فقط مخصوص تراش قلم نی به کارمی رود

و معمولا شامل دو تیغه است و یک تیغه است.
جنس تیغه ها خشک و شکننده است و هنگام استفاده از آن باید مراقب باشیم

که به دستمان آسیب نرسد.قلمتراش سایزهای مختلفی دارد که هم مناسب مشقی است و یه سری از قلم تراش ها هستند ک مناسب قلم های درشت هستند.
قط زن چیست؟
قطعه چوب سخت و محکم است که به طول تقریبا ۱۰سامتی متر و عرض تقریبا ۳ساعتی متر است که هنگامی که می خواهیم نوک قلم نی رو قطع بزنیم از آن استفاده میکنیم.یک‌طرف قط زن که سطح صاف دارد باید روی زمین قرار بگیرد و روی طرف

دیگر آن که کمی قوس دارد برای قطع قلم استفاده میشود.

قلمتراش و خطاطی
قلمتراش و خطاطی 09133518360

از دیگر نکاتی ک در مورد قلمتراش قابل توضیح است این است که برای

تراشیدن قلم باید چاقو تیز باشد ک تراش قلم راحت تر بشود و تقریبا

چند ماه یکبار باید قلمتراش را تیز کند چون اگر قلمتراش کند باشد ،قلم ضایع خواهد شد.

و در اینجا جا داره به علاقه مندان خطاطی و هنرجویان بگویم ک برای نوشتن‌

خط مخصوصا خط شکسته نستعلیق نوک قلم باید تازه قطع خورده باشد و یا به عبارتی تیز باشد مخصوصا برای کلمات قلم اندازی مثل (ی) و (ب)

و به یاد داشته باشید ک برای تراش قلم باید هم وقت کافی گذاشت

و هم دقت بسیار بالا .

از  قلمتراش و خطاطی 09133518360 یا در باب آموزش خط هر گونه پرسشی داشتید میتوانید در واتس اپ با ما در ارتباط باشید